• 2018 yılında Türkiye’de üretilen elektriğin %50’si ithal kömür ve DOĞALGAZ +LPG’den sağlanmıştır.
• Toplam ithalat içinde enerjinin payı yaklaşık %20 olarak 43 milyar USD’yi bulmuştur.

Ergimiş Tuz Reaktörü (ETR), Ergimiş Uranyum-Toryum tuzlarını yakıt olarak kullanan, Gen IV Uluslararası Forumu (GIF) tarafından seçilmiş, IV. Nesil nükleer reaktör teknolojisidir.

Türkiye’nin kurulu gücü 2019 yılı itibarıyla bütün kaynaklar dâhil 91,3 GWe kadardır (kaynak: TEİAŞ verileri). Kurulu gücün yaklaşık 45,8 GWe’i yani %50,1’i fosil yakıt (doğal gaz, linyit, yerli-ithal kömür, diğer petrol ürünleri) kaynaklıdır.

Diğer taraftan gerek elektrik enerjisi üretiminde gerekse diğer sektörlerde kullanılan birincil enerji kaynaklarının büyük ağırlığı ithal enerji kaynaklarına aittir. 2018 yılı itibariyle tüketilen elektriğin %51,2’si doğal gaz, kömür, LNG gibi ithal fosil kaynaklardan sağlanmaktadır (kaynak: TMMOB).

Toplam enerji arzında ise yurtdışı kaynaklarına (ham petrol, doğal gaz, kömür, vb.) bağımlılık çok daha yüksek değerlere erişmektedir: İthal kaynaklar %75,7, yerli kaynaklar %24,3 (2017 yılı verileri).

İklim değişikliğiyle mücadele bağlamında karbondioksit salımı bakımından ele alındığında ise, Türkiye’nin 2008 yılındaki 277,3 milyon ton olan CO2 salım miktarı 2018 yılında 390,2 milyon tona ulaşarak 10 yılda %41’lik bir artış göstermiştir. Oysa aynı dönemde dünyada CO2 salım artışı %11’de kalmıştır (kaynak: BP Stats Review). Bu durum Türkiye’deki enerji kullanımının, çoğu ithal edilen fosil enerji türlerine bağımlı kalınmasından kaynaklanmaktadır.

Malî kaynak bakımından ele alındığında, 2018 yılında toplam enerji hammaddeleri ithalatında en büyük payı doğalgaz ve ham petrol oluşturmuştur (%53,3 pay ve 23 milyar USD maliyet). Toplam enerji kaynağı ithalatı ise aynı yıl için 45 milyar USD olmuştur. Son yılların genel ekonomik konjonktürü ele alındığında birincil enerji kaynakları ithalatının toplam ithalatın %20’sinden daha az olmadığını, bu değerin zaman zaman %50’lilere yaklaştığı gözlemlenmektedir.

Bu durum Türkiye’nin elektrik üretiminde ve diğer enerji tüketiminde büyük ölçüde hâlâ dışa bağımlı olduğunu göstermektedir. Bunu dikkate alan hükümetler uzun zamandır hem kaynak çeşitlemesi yaparak belirli bir ülke veya ülkeler grubuna bağımlı kalmamayı hem fosil enerji kullanımını düşürmeyi hem de enerji üretiminde olabildiğince yerli tekniklerin kullanılmasını sağlayacak teşviklerin verilmesini öngörmektedir.

Bu bağlamda 2010’lu yılların başında, elektrik üretiminde farklı bir kaynak kullanmak ve yüksek teknoloji transferini ve kalite yükseltimini sağlamak amacıyla nükleer güç reaktörlerinin kurulması gündeme gelmiş ve gerekli anlaşmalar yapılmıştır.

Ancak söz konusu nükleer reaktörler,

• III ve III+ reaktör teknolojisini kullanan,
• Nükleer güvenlik risklerinin azaltılması bakımından yüksek maliyetli (~4000 USD/kWe) olan
• Yapım süreleri görece uzun (4-7 yıl)
• Nükleer atık taşınma ve saklanması halkın kabulü noktasında problemli,
• Nükleer yakıt yapımı konusunda yurt dışına büyük ölçüde bağımlı kalacak olan,

bir nükleer teknolojiyi temsil etmektedir. Ayrıca, söz konusu reaktör teknolojileri millileştirmeye çok da uygun olmayan teknolojik bir seviyededirler. Yani bu noktadan başlanılarak yerli ve milli imkanlar ile bu reaktör sınıflarında bir teknolojinin kazanımı oldukça güç ve zaman alan bir adım olacaktır.

Tasarımda önemli bir değişiklik yapmadan 50 MW-ısıl ile 3000 MW-ısıl arasında ETR kurulabilmektedir.

Toryum yakıtlı Ergimiş Tuz Reaktörleri son derece GÜVENLİDİR. Çünkü;
⦁ Reaktör iç basıncı 150 bar değil, 1 bar’dır.
⦁ İnsan müdahalesi gerektirmeyen çalışma sistemine sahiptir. Genleşme kabı sayesinde aşırı ısınma ve soğuma fiziksel olarak önlenir.
⦁ Yakıtın kendisi ergimiş olduğundan, III. Nesil reaktörlerde görülen aşırı ısınmadan dolayı nükleer ergime (ağır kaza) meydana gelmez.

• Hâlen dünyada küçük boyutlu ETR’lerin ticarî üretimine geçme hazırlıkları vardır.
• ETR’den üretilecek elektrik birim maliyeti 2-4 cent Usd / kW.h olarak verilmektedir.

FİGES bünyesinde bugüne kadar alt sistem tasarımları ve kor hesaplamaları yürütülmüştür. Konsept reaktörü için uygun güç ve sistem seçimine yönelik parametrik çalışmalar gerçekleştirilmiştir.  Bir taraftan da sistem seviyesinde simülatör yazılımı geliştirme çalışmaları devam etmektedir. Bu simülatör sayesinde konsept reaktörün hem normal operasyon koşullarındaki davranışının hem de bazı kaza senaryolarındaki davranışının incelenmesi amaçlanmaktadır. Termal-hidrolik ve nötronik hesaplamaların yanında yapısal mukavemet analizleri de gerçekleştirilerek, reaktörün ömür tayini ve güvenlik analizleri de yapılacaktır.

FİGES’in geliştirmeyi planladığı ETR reaktörü, entegre sistemin merkezinde konumlandırılacak ve ihtiyaca yönelik farklı amaçlarda kullanım için ısı ve/veya elektrik üretimini sağlayacaktır.